تعریف و نکات مهم مدل های کسب و کار و معرفی بهترین انوع آن (بخش دوم )

انواع مدل کسب و کار:

مقاله ای از مشاوره کسب و کار باسکار: در ادامه این مقاله می خواهیم بعضی انواع مدل های کسب و کار که امروزه توسط شرکت های معروفی نیز مورد استفاده قرار می گیرند را معرفی کنیم. به طور کلی بیزینس مدل ها انواع بسیار زیادی دارند. به طوری که هر کسب و کار می تواند مدل مخصوص به خود را داشته باشد و از آن پیروی کند. بنابر این ما در ادامه بعضی از معروف ترین مدل ها را معرفی کنیم.

1.    مدل اشتراکی (Subscription Model):

در این روش شما برای استفاده از خدمات و یا محصولات یک شرکت باید مبلغی را به صورت ماهانه، سه ماه سالانه و غیره پرداخت کنید. این محصولات می توانند مواردی مانند: دریافت مجله و یا روزنامه، مواد غذایی و موادر دیگر و یا خدماتی مانند: اینترنت، فیلم و موارد دیگر باشند. امروزه این روش به خصوص در میان خدمات آنلاین، به محبوبیت بسیار زیادی دست پیدا کرده است. شرکت هایی مانند: نتفلیکس، اسپاتیفای، اپل، گوگل، مایکروسافت، دیزنی پلاس، اچ بی او و موارد دیگر از این بیزینس مدل استفاده می کنند.

2.    مدل باندلینگ (Bundling Model):

باندلینگ در واقع به معنی یکی کردن دو یا چند چیز و تبدیل آن ها به یک شکل واحد می باشد. در این نوع از کسب و کار نیز شرکت ها دو یا چند محصول و یا خدمات را در کنار هم به بازار ارائه می کنند. در اکثر مواقع قیمت باندل ها کمتر از زمانی است که محصولات را به صورت جدا گانه تهیه می کنید.

همین مورد باعث افزایش ارزش خرید می شود. معمولا از این مدل برای فروش محصولاتی استفاده می شود که به صورت تکی به سختی خریده می شوند. البته باید توجه کرد که به علت قیمت کمتری که برای این محصولات در نظر گرفته می شود حاشیه سود کاهش پیدا می کند. شرکت های فست فود یکی از بزرگترین استفاده کننده های این مدل می باشند. البته شرکت هایی مانند: (Adobe ) و(AT&T) نیز از این روش کسب و کار استفاده می کنند.

3.    مدل فریمیوم (Freemium):

فیریمیوم یکی از جدید ترین و محبوب ترین مدل های کسب و کار به حساب می آید. این روش با افزایش مشاغل آنلاین و نرم افزارهای (Software as a Service) رواج پیدا کرد. در این روش شرکت ها با ارائه یک نرم افزار یا اپلیکیشن به صورت مجانی نظر شما را به خود جلب می کنند. اما بخش های کلیدی خود را به صورت محدود و یا غیر قابل دسترسی در اختیار شما می گذارند. به این شکل شما برای دسترسی کامل به این برنامه ها باید اشتراک تهیه کنید.

شرکتی اسپاتیفای به شما دسترسی کاملی به تمامی آهنگ ها را می دهد، اما میان آن ها تبلیغات پخش می شود و یا محدودیت های دیگری وجود دارند. از این رو شما برای استفاده راحت تر مجبور به تهیه اشتراک هستید. اسکایپ، لینکدین و میل چیمپ از شرکت های دیگری هستند که از این روش بیزینس استفاده می کنند.

4.    مدل تیغ (Razor Blades):

برای درک این مدل از مثال تیغ های تعویضی و دسته ای استفاده می کنند. به این صورت که تیغ های تعویضی قیمت بیشتری نسبت به دسته تیغ ها دارند. در واقع شرکت ها می دانند که شما در آینده شما مجبور به خرید کالا های گران قیمت تر آن ها هستید پس قیمت دسته تیغ را ارزان تر قرار می دهند چرا که مجبورید از تیغ ها آن شرکت که قیمت بیشتری دارند استفاده کنید. البته امروزه این مدل به صورت تیغ معکوس نیز استفاده می شود.

در این روش شما حاشیه سود محصول اصلی را بالا برده و با قیمت بیشتری به فروش می رسانید اما در ادامه محصولات جانبی ارزان تری را می فروشید. شرکت های تولید کننده تلفن های همراه مانند اپل از این مدل کسب و کار  استفاده می کنند.

5.     مدل خدمات به جای محصول (Product to Service Model):

در این روش از مدل های کسب و کار، شرکت ها به جای خرید تجهیزات از نتیجه آن بهره می برند. به این صورت که شرکت ها برای تولید کالای خود ممکن است به قطعاتی نیاز پیدا کنند که توانایی ساخت آن را نداشته باشند. به جای خرید تجهیزات این قطعات را از شرکت های تولید کننده دیگر تهیه می کنند. شرکت هایی مانند: اوبر، لیفت، زیپ کار و لیم از این روش کسب و کار استفاده می کنند.

6.    مدل لیزینگ (Leasing Model):

در این روش شرکت تجهیزات و یا کالا هایی گران بها را تهیه می کنند. سپس این محصولات را در ازای دریافت مبالغی برای مدت زمانی معین در اختیار دیگر افراد می گذارند. این روش معمولا برای تجهیزات تولید، پزشکی و خانه ها صورت می گیرد. شرکت یوهاول و اینترپرایز از این مدل کسب و کار استفاده می کنند.

7.    مدل جمع سپاری(Crowdsourcing Model) :

در این مدل نظرات، اطلاعات و یا تحقیقات افراد مختلف را به وسیله اینترنت و شبکه های اجتماعی جمع آوری می کنند. در نتیجه این کار، بسیاری از شرکت ها بدون استخدام نیرو های حرفه ای به شبکه وسیعی از استعداد ها و اطلاعات دسترسی پیدا می کنند. برای مثال: در اپلیکیشن ویز راننده ها می توانند محل های قرار گیری دوربین ها، حداکثر سرعت و محل وقوع تصادفات را ثبت کنند و به اطلاع هم برسانند. شرکت های ویکی پدیا، یوتیوب، ای ام دی بی و ایندیگو از مدل جمع سپاری استفاده می کنند.

8.    مدل یکی برای یکی (One-For-One):

این مدل به منظور این است به ازای هر کالایی که خریده می شود همان کالا یا هزینه ای را به خیره ها و نیازمند ها اهدا می کنند. در این روش خیر خواهی و آگاهی اجتماعی مشتری ها برای تشویق آن ها به خرید محصولات مورد هدف قرار می گیرد. این روش نه تنها باعث افزایش فروش می شود بلکه حس خوبی را نیز در مشتری ها به علت کمک به نیازمندان ایجاد می کند. شرکت هایی مانند: تامز، سوپ باکس، اسمایل اسکوئرد و واربی پارک از این روش کسب و کار استفاده می کنند.

9.    مدل حق امتیاز (Franchise Model):

روش حق و امتیاز یکی از مدل های کسب و کار شناخته شده به حساب می آید. در این روش یک طرح تجاری ثبت شده توسط یک فرد یا شرکت خریداری می شود. صاحب امتیاز یا مالک امتیاز در این روش با شرکت خریدار در زمینه پیشرفت، عملکرد، سوددهی و موارد دیگر همکاری می کند. در انتها نیز بخشی از سود توسط شرکت به صاحب امتیاز پرداخت می شود. استارباکس، دومینو، مک دونالد و آپس از شرکت های معروفی هستند که از این مدل استفاده می کنند.

10.           مدل توزیعی (Distribution Model):

در روش توزیع کردن بعضی از شرکت ها وظیفه عرضه محصولات تولید شده توسط شرکتی دیگر را بر عهده می گیرند. بسیاری از شرکت ها کالا های خود را تولید و بسته بندی می کنند اما عرضه آن به خرده فروش ها و فروشنده ها توسط توزیع کننده ها صورت می گیرد. این شرکت ها برای افزایش سود خود معمولا کالا های تولیدی را به صورت عمده از تولیدکننده ها تهیه می کنند و با قیمت بیشتری آن را به فروشنده ها می دهند.

شرکت هایی مانند: هارشی، اچ دی ساپلای، اونت، برادران چنی و شرکت تامین آ ب ث از این مدل کسب و کار استفاده می کنند.

11.           مدل تولید کننده (Manufacturer Model):

در این روش شرکت ها مواد خام را تبدیل به محصول نهایی می کنند. برای مثال: شرکت های مونتاژ از این مدل کسب و کار استفاده می کنند. البته باید توجه کرد که این شرکت ها همچنان به عنوان تولید کننده شناخته می شود. شرکت هایی مانند: دل، هولت پاکارد در زمینه کامپیوتر ها، مجیک بولت و بلک دکر از این روش کسب و کار استفاده می کنند. تولید کننده یکی از مدل های کسب و کار بسیار قدیمی به حساب می آید.

12.           مدل خرده فروش (Retailer Model):

همان طور که اشاره کردیم خرده فروش ها کالا و محصولات را از توزیع کننده ها و یا شرکت های تهیه می کنند. سپس با قیمتی مناسب که هزینه ها را پوشش دهد و همچنین سود آوری نیز بکند، کالاها را به فروش می رسانند. می توان گفت خرده فروش ها اخرین حلقه از زنجره تجارت و تامین کالا ها می باشند. فروشنده های می توانند در زمینه خاصی مانند: پارچه، لباس و موارد دیگر کار بکنند و یا چند دسته محصول را به فروش برسانند. شرکت هایی مانند: نورداستروم، دیپات، تارگت و بست بای از این مدل کسب و کار استفاده می کنند.

در انتها باید اشاره کنیم که بیزینس مدل های بسیار زیاد دیگری نیز وجود دارند. مانند: مدل تبلیغاتی، مدل سفارشی سازی، مدل تقسیم بندی و موارد دیگر. ما در این مقاله سعی کردیم مدل ها پر استفاده کسب و کار را تشریح کنیم.

چگونه بهترین مدل کسب و کار را انتخاب کنیم؟

به طور کلی نمی توان به این سوال جواب داد. مدل کسب و کار مناسب شرکت شما به مواردی مانند: زمینه کاری و هزینه های آینده شما بستگی دارد. بهتر است در ابتدای کار از داشتن یک مدل ویژه شرکت خود، خوداری کنید و از مدل های تست شده دیگر شرکت ها استفاده کنید. چرا که ایجاد یک مدل مناسب به دانش، تجربه، زمان و هزینه زیادی نیاز دارد. بهتر است کسب و کار های هم زمینه خود را مورد برسی قرار دهید و از مسیر و روش آن ها استفاده کنید.

جمع بندی :

در این مقاله سعی کردیم تا مدل های کسب و کار را معرفی و تشریح کنیم. بیزینس مدل ها بخش بسیار مهم و اساسی از مشاغل را تشکیل داده اند و سود دهی، پیشرفت و ادامه کسب و کار شما بسیار به این مفهوم وابسته است. از همین رو بهتر است با کمک مشاوران و کسب و اطلاعات مدل کسب و کار مناسب خود را انتخاب بکنید.